Küresel gıda fiyatları artıyor (2)…

Diğer yanda gıda ürünleri fiyat endeksinde son dönemde tespit edilen değişimi de yeri gelmişken vurgulamak gerekiyor.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünün ( FAO) sıkı takibinde olan Gıda Fiyat Endeksindeki (FFPI) yükseliş dikkat çekici boyutlarda. Bu bağlamda konuyu biraz daha derinlemesine ele almakta fayda var.  Endeksin 2022 yılı Şubat ayındaki oranı, Ocak ayına göre 5,3 puan (yüzde 3,9) artışla 140,7 puana ulaştığı ve bir yıl önceki seviyesinin de 24,1 puan (yüzde 20,7) üzerine çıktığı görülüyor. Küresel ölçekte endeksin en son Şubat 2011’de sınanan tarihi zirvesinin de böylelikle, 3,1 puan oranında aşılarak, “tüm zamanların en yüksek sınırına” gelindiği tahmin ediliyor. 2022 Şubat ayındaki kaydedilen bu artışın nedeni olarak da bitkisel yağ ve süt ürünleri fiyatları alt endekslerindeki dalgalanmanın yarattığı etkiler dile getiriliyor. Tahıl ve et fiyatları yükselişe geçerken, diğer yanda şeker fiyatları alt endeksinde kaydedilen üstü üste düşüşler ise son üç aylık raporlarda sıkça vurgulanıyor.

2022 yılının Şubat ayında temel tahıl ürünlerinin (buğday, arpa vb.) fiyatlarının 2021 Ocak ayına göre (yüzde 14,3 oranında) piyasa değerlerindeki artış da ne yazık ki önemli boyutlara ulaşmış durumda. Karadeniz bölgesinde küresel ölçekteki iki temel buğday ihracatçısı olan, Ukrayna ve Rusya Federasyonu’nu arasındaki savaş boyutuna ulaşmış olan sıkıntıların etkisiyle, dünya buğday fiyatlarının yüzde 2,1 oranındaki artışı ve bunun yukarı yönlü seyrine yönelik endişeli bekleyiş sürüyor.

İri taneli küresel tahıl ihracat fiyatlarının da son iki ayda yüzde 4,7 arttığı ilgili rapordan takip edebiliyoruz. Arjantin ve Brezilya’da devam eden üretim piyasasındaki düşük verim endişeleri, artan buğday fiyatları ve aslında önemli bir mısır ihracatçısı da olan Ukrayna’daki belirsizliğin bir araya gelmesiyle dünya mısır fiyatlarının bir önceki aya göre yüzde 5,1 oranında artması, tahıl piyasasındaki belirsizliği körüklüyor.

Uluslararası pirinç fiyatlarına bakıldığında, 2022 Şubat ayında yüzde 1,1 oranında seyreden ve diğer ürünlere göre daha düşük bir artış kaydedilmiş. Rapora göre pirinç fiyatlarındaki değişimde öncelikle bazı ihracatçı ülkelerin para birimlerinin, ABD doları karşısında değer kazanması ve Yakın Doğu Asyalı alıcılardan gelen pirinç talebinin güçlü olması, önemli etkenler olarak sıralanmakta. Diğer yanda, örgütün Bitkisel Yağ Fiyat Endeksinin içinde bulunduğumuz yılın Şubat ayında aylık 15,8 puan (yüzde 8,5) yukarı yönlü yükselişle 201,7 puana gelerek yeni bir rekor kırdığı da ifade ediliyor. Son günlerde ülkemizde de eleştiri konusu olun bitkisel yağ fiyatlarındaki yoğun artışların kaygı verici boyutlara gelmesi de tüketici bütçeleri için ciddi bir yük oluşturuyor.

FAO’nun 2022 yılı Süt Ürünleri Fiyat Endeksi, Ocak ayına göre 8,5 puan (yüzde 6,4) artarak, Şubat ayında 141,1 puana ulaştığı ve 2021 yılının Şubat ayına göre ise bu artışın yüzde 24,8 oranında gerçekleştiği tahmin ediliyor.

Son yıllarda Türkiye’de ithalat tartışmalarıyla ve hanehalkı bütçelerini bunaltıcı şekilde etkilemesiyle adından sıkça söz ettiren et fiyatı artışlarıyla ilgili FAO’nun tespitleri de ilgi çekici. Dünya Et Fiyat Endeksinin 2022 Şubat ayında 112,8 puan ile bir önceki aya göre 1,2 puan (yüzde 1,1) ve 2021 yılı aynı dönem verilerine göre de 15,0 puan (yüzde 15,3) artış sergilediği vurgulanıyor. Şubat ayında, uluslararası sığır eti fiyatlarının rekor düzeyde yükselişinde; Brezilya’da kesime hazır sığır arzının sıkışması ve Avustralya’daki hayvan sürülerinde daralmalar ile yoğun şekilde artan küresel et ithalat talebinin de etkili olduğu belirtiliyor.

Hal böyle olunca dünyada gıda ve tarım arzındaki yetersizlik ve ithalat şoklarıyla yükselen fiyatlara yönelik ani önlemlerin alınması gereği her geçen gün önemini koruyor. Alternatif maliyeti kıtlık olan tarım ve gıda üretimi konusunda; yetersiz arzın, geçimlik ücretler ile toplum refahını tehdit eder boyutlara ulaşmasından önce gerekli tedbirleri almak gerekiyor.